เทศกาลถือศีล กินเจ ถือเป็นประเพณีสำคัญของจีน เทศกาลกินเจ ไม่ได้เป็นเพียงช่วงเวลาของการงดเว้นเนื้อสัตว์เท่านั้น แต่ยังเป็นหนึ่งในประเพณีสำคัญที่สะท้อนให้เห็นถึงรากฐานทางวัฒนธรรม จิตวิญญาณ และความเชื่อของชาวจีน
ข้อควรปฏิบัติและข้อห้ามในช่วงเทศกาลกินเจ
การกินเจเปรียบเสมือนการบำเพ็ญศีล การชำระล้างจิตใจให้ผ่องใส และการสร้างบุญกุศล ดังนั้น ผู้ที่ตั้งใจจะกินเจอย่างเคร่งครัด ควรปฏิบัติตนตามหลักการดังต่อไปนี้:
1. ข้อปฏิบัติเกี่ยวกับอาหาร (สิ่งที่ “กินได้”)
- อาหารเจเท่านั้น: รับประทานเฉพาะอาหารที่ไม่มีส่วนผสมของเนื้อสัตว์หรือผลิตภัณฑ์จากสัตว์ทุกชนิด โดยสังเกตสัญลักษณ์ “ธงเหลือง” (齋) ที่ติดอยู่ตามร้านค้า
- โปรตีนจากพืช: เน้นการบริโภคพืชผัก ผลไม้ ธัญพืช ถั่ว และผลิตภัณฑ์จากถั่ว เช่น เต้าหู้, โปรตีนเกษตร และฟองเต้าหู้
- ล้างท้อง: ควรเริ่ม “ล้างท้อง” (งดเนื้อสัตว์และอาหารต้องห้าม) ล่วงหน้า 1-2 วันก่อนวันเริ่มต้นเทศกาล เพื่อปรับสภาพร่างกายและชำระล้างของคาวในร่างกายให้หมดสิ้น
2. ข้อห้ามเกี่ยวกับอาหาร (สิ่งที่ “ห้ามกิน”)
| ประเภทที่ห้าม | รายละเอียด | เหตุผล/ความเชื่อ |
| เนื้อสัตว์ | เนื้อสัตว์ทุกชนิด, ไข่, นม, เนย, น้ำผึ้ง, น้ำมันที่มาจากสัตว์, เจลาติน, และผลิตภัณฑ์จากสัตว์ทุกอย่าง | หลักการเมตตาธรรม ไม่เบียดเบียนชีวิตสัตว์ |
| ผักที่มีกลิ่นฉุน 5 ชนิด | กระเทียม, หัวหอม (รวมถึงต้นหอม, หอมแดง, หอมใหญ่), กุยช่าย, หลักเกียว (คล้ายกระเทียมโทนจีน), และ ใบยาสูบ (รวมถึงการสูบบุหรี่หรือยาเส้น) | เชื่อว่าผักเหล่านี้มีกลิ่นแรง ทำลายพลังธาตุในร่างกาย และกระตุ้นให้จิตใจเกิดกามราคะ |
| เครื่องปรุงที่มาจากสัตว์ | น้ำปลา, น้ำมันหอย, และผงปรุงรสที่มีส่วนผสมของเนื้อสัตว์ | ถือว่าไม่บริสุทธิ์และผิดหลักการงดเนื้อสัตว์ |
| อาหารรสจัด | เผ็ดจัด, หวานจัด, เค็มจัด, หรือเปรี้ยวจัดเกินไป | เชื่อว่ารสจัดจะกระตุ้นต่อมต่าง ๆ ในร่างกาย ทำให้จิตใจไม่สงบและฟุ้งซ่าน |
3. การปฏิบัติตนด้านจิตใจและการดำรงชีวิต
หัวใจของการกินเจคือการถือศีลและสำรวมตน เพื่อให้กาย วาจา และใจ บริสุทธิ์:
- รักษาศีล: ควรถือศีลอย่างเคร่งครัด (สำหรับผู้เคร่งครัด อาจถือศีล 8) และรักษาศีล 5 เป็นอย่างน้อย
- สำรวมวาจา: งดเว้นการพูดจาหยาบคาย ส่อเสียด หรือกล่าวคำเท็จ รวมถึงการนินทาว่าร้ายผู้อื่น เพื่อรักษาจิตใจให้บริสุทธิ์และสงบ
- สำรวมอารมณ์: รักษาอารมณ์ให้เป็นปกติ ไม่โกรธ ไม่หงุดหงิดง่าย และไม่คิดร้ายต่อผู้อื่น
- งดอบายมุขและของมึนเมา: ห้ามดื่มสุราหรือเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ และงดเล่นการพนันทุกชนิด เพื่อให้มีสติและไม่ฟุ้งซ่าน
- งดการมีเพศสัมพันธ์: ผู้ที่ถือศีลกินเจอย่างเคร่งครัด จะงดการมีเพศสัมพันธ์ในช่วงเทศกาล 9 วัน 9 คืน
- นุ่งขาวห่มขาว: ผู้ปฏิบัติเคร่งครัดนิยมแต่งกายด้วยชุดสีขาวตลอดเทศกาล เพื่อแสดงถึงความบริสุทธิ์ของกาย วาจา และใจ
4. ข้อควรปฏิบัติเพิ่มเติมเพื่อความบริสุทธิ์
- แยกภาชนะ: ไม่ควรใช้ภาชนะใส่อาหารร่วมกับผู้ที่ไม่ได้กินเจ เพื่อป้องกันการปนเปื้อนของ “อาหารคาว” หรือ “ชอ”
- การทำบุญ: ควรทำบุญ ทำทาน และเข้าร่วมพิธีกรรมทางศาสนา ณ ศาลเจ้าหรือโรงเจต่าง ๆ เพื่อเสริมสร้างบุญกุศลและเป็นสิริมงคล
การปฏิบัติตนตามหลักการเหล่านี้จะช่วยให้ผู้กินเจได้รับอานิสงส์อย่างเต็มที่ ทั้งในด้านสุขภาพกายที่สมดุล และการได้ชำระล้างจิตใจให้ผ่องใส สร้างบุญกุศล และเสริมสร้างเมตตาธรรมให้แก่ตนเอง
