หนังสือ เสถียร โพธินันทะ: จากคฤหัสถ์ขมังเวทย์ สู่ฆราวาสมุนี
เขียนโดย นริศ จรัสจรรยาวงศ์
คำนิยมโดย พระไพศาล วิสาโล
สั่งซื้อหนังสือ https://s.shopee.co.th/20m814nk72
เสถียร โพธินันทะ ชื่อนี้ หนุ่มสาวสมัยนี้น้อยคนจะเคยได้ยิน แต่ถอยหลังไปเมื่อ ๕๐ ปีก่อน คนที่สนใจใฝ่รู้พุทธศาสนาในเมืองไทยส่วนใหญ่ย่อมรู้จักดี เพราะท่านมีงานเขียนตีพิมพ์เผยแพร่ในท้องตลาดหลายเล่ม แต่ละเล่มได้รับคำชื่นชมว่าเป็นงานที่มีความลุ่มลึก โดยเฉพาะที่เกี่ยวกับพุทธศาสนามหายาน ท่านได้รับคำยกย่องว่าเป็นปราชญ์ทางพุทธศาสนา เพราะท่านมีความรอบรู้มาก รวมทั้งพุทธศาสนาแบบเถรวาท จนได้รับสมญานามว่า “ตู้พระไตรปิฎกเคลื่อนที่”
สั่งซื้อหนังสือ https://s.shopee.co.th/20m814nk72
นอกจากงานเขียนแล้ว ท่านยังมีงานบรรยายอีกมากมาย ซึ่งสร้างความประทับใจให้แก่ผู้ฟัง ไม่ว่าพระหรือฆราวาส เพราะคำพูดของท่านไหลลื่น เต็มไปด้วยสาระที่น่าติดตาม ข้อมูลมากมายพรั่งพรูจากความทรงจำของท่าน ไม่ว่าข้อความจากคัมภีร์ หรือข้อเท็จจริงทางประวัติศาสตร์ จนผู้ฟังอดทึ่งไม่ได้ในความรอบรู้และความทรงจำของท่าน และยิ่งอัศจรรย์ใจเมื่อพบว่าปราชญ์ท่านนี้มีอายุไม่มาก และฉายแววแห่งผู้ทรงภูมิตั้งแต่ยังเป็นวัยรุ่น
สั่งซื้อหนังสือ https://s.shopee.co.th/20m814nk72
น่าเสียดายที่ท่านอายุสั้น จากโลกนี้ไปเมื่ออายุ ๓๗ ปี แต่ได้ทิ้งผลงานไว้มากมาย แม้หนังสือของท่านขาดตลาดไปนานแล้ว แต่คำบรรยายของท่านมีผู้รวบรวมไว้ เปิดฟังได้ไม่ยากทาง you tube แต่ที่น่าสนใจไม่แพ้กันคือชีวิตและเรื่องราวของท่าน ซึ่งมีสีสันไม่น้อย จะว่าไปแล้ว ยากนักที่วงการพุทธศาสนาในเมืองไทยจะมีคนหนุ่มที่ฉลาดปราดเปรื่อง ใฝ่รู้และสร้างสรรค์ผลงานมากมายและมีคุณภาพในช่วงเวลาที่ไม่ยาวนานเท่าใด ยิ่งกว่านั้นท่านยังมีส่วนในการสร้างปรากฏการณ์ใหม่ ๆ ที่เพิ่มชีวิตชีวาและความสดใหม่ให้แก่วงการพุทธศาสนาไทย เป็นเรื่องน่าเสียดายอย่างมากหากชีวิตและงานของท่านจะถูกลืมเลือนไป
สั่งซื้อหนังสือ https://s.shopee.co.th/20m814nk72
ด้วยเหตุนี้เป็นเรื่องน่ายินดีที่นริศ จรัสจรรยาวงศ์ นำชีวิตของท่านมาถ่ายทอดและเรียบเรียงให้ผู้คนในยุคปัจจุบันได้อ่านกัน ใช่แต่เท่านั้น นริศยังนำพาผู้อ่านไปรับรู้ถึงสภาพสังคมไทยและบรรยากาศของวงการพุทธศาสนาไทยในช่วงที่เสถียร โพธินันทะ เติบโตและมีบทบาท ผู้อ่านนอกจากจะได้รู้จักปราชญ์คนสำคัญผู้หนึ่งของพุทธศาสนาไทยแล้ว ยังได้เห็นความเคลื่อนไหวทางสติปัญญาโดยเฉพาะด้านพุทธศาสนาแบบมหายานเมื่อเกือบร้อยปีที่แล้วด้วย
สั่งซื้อหนังสือ https://s.shopee.co.th/20m814nk72
แต่นอกจากความศรัทธาและใฝ่รู้ในพุทธศาสนาแล้ว อีกด้านหนึ่งของเสถียร โพธินันทะ ซึ่งไม่ค่อยเป็นที่รู้จักก็คือ ความสนใจในเรื่องเวทมนต์คาถาอย่างจริงจัง ควบคู่กับไปกับการศึกษาและผลิตผลงานด้านพุทธศาสนา จนกระทั่งละทิ้งไปก่อนเสียชีวิต ๑๐ ปี เพราะเห็นว่าไม่มีประโยชน์ แก้ทุกข์ลดกิเลสไม่ได้ หนังสือเล่มนี้ ได้ฉายภาพ “คฤหัสถ์ขมังเวทย์”ของท่านได้อย่างน่าสนใจ รวมทั้งเผยให้เห็นโลกของจอมขมังเวทย์ทั้งในยุคของท่านและก่อนหน้านั้นขึ้นไป ซึ่งเป็นความรู้ที่หาได้ยากในยุคปัจจุบัน เพราะเลือนหายไปนานแล้ว และไม่สู้มีใครบันทึกไว้ ใครที่สนใจอยากรู้ว่าพระเครื่อง พระกริ่ง มีความเป็นมาอย่างไร และตลาดเครื่องรางของขลังเกิดขึ้นและขยายตัวได้อย่างไร จะพบคำตอบได้จากหนังสือเล่มนี้
หลายบทหลายตอนในหนังสือเล่มนี้ โดยเฉพาะเรื่องราวของจอมขมังเวทย์ในอดีต เป็นเรื่องที่ต้องอาศัยความวิริยะอุตสาหะอย่างมากจึงจะเขียนได้ เพราะเป็นเรื่องราวที่ไม่ได้มีการบันทึกอย่างเป็นเรื่องเป็นราว เนื่องจากคนไทยสมัยก่อนไม่ชอบบันทึกหรือขีดเขียนเป็นลายลักษณ์อักษร แต่โชคดีที่เมืองไทยมีธรรมเนียมการพิมพ์หนังสืองานศพ ข้อเขียนเกี่ยวกับผู้วายชนม์ซึ่งเป็นสามัญชนจอมขมังเวทย์จึงเกิดขึ้น แต่ก็มักหาอ่านได้ยาก เพราะนอกจากไม่เผยแพร่ทั่วไปแล้ว ยังกระจัดกระจายมาก โชคดีที่คุณนริศเป็นคนที่ชอบสะสมหนังสืองานศพ และขยันอ่านเรื่องราวเกี่ยวกับผู้วายชนม์ จึงอาศัยข้อมูลต่าง ๆ จากหนังสืองานศพ มาปะติดปะต่อจนเป็นเรื่องเป็นราวขึ้นมา
หนังสือหลายเล่มก่อนหน้านี้ของคุณนริศก็อาศัยหนังสืองานศพเป็นแหล่งข้อมูลสำคัญ ทำให้ความจริงหลายประการในอดีตเด่นชัดขึ้น รวมทั้งในบางกรณีก็คลายปริศนาที่ผู้คนเคยฉงนสงสัย หรือแก้ไขความเข้าใจผิดที่สืบเนื่องมานาน (ดังกรณีหนังสือธัมมานุธัมมปฏิบัติ ซึ่งเดิมเข้าใจว่า เป็นบทสนทนาระหว่างหลวงปู่มั่น ภูริทิตโต กับ หลวงปู่จูม พันธุโล แต่คุณนริศกับ ดร.มาร์ติน ซีเกอร์ ได้ชี้จนหมดข้อสงสัยว่า ผู้ประพันธ์ที่แท้คือ คุณหญิงใหญ่ ดำรงธรรมสาร) การนำเอาข้อมูลจากหนังสืองานศพที่กระจัดกระจาย มาเรียบเรียงเป็นหนังสือได้ เป็นงานที่ไม่เพียงอาศัยความวิริยะ อุตสาหะเท่านั้น หากยังต้องมีฉันทะอย่างมากอีกด้วย (ทั้งการอ่าน การเขียน รวมทั้งการแสวงหาและเก็บสะสมหนังสืองานศพ)
หนังสือเล่มนี้จึงเป็นเสมือนคลังความรู้ที่หากไม่นำมาเผยแพร่ในที่นี้ ก็จะสูญหายไปตามกาลเวลา ในทำนองเดียวกัน บทที่ว่าด้วย “ปริวรรตคัมภีร์ไสยศาสตร์” ซึ่งเป็นผลงานของเสถียร โพธินันทะที่ไม่ค่อยมีคนรู้จัก คุณนริศเห็นว่าควรอนุรักษ์ไว้ จึงนำมาตีพิมพ์ไว้ในหนังสือเล่มนี้ อย่างน้อยก็เพื่อให้รู้ว่าครั้งหนึ่งท่านเคยสนใจเรื่องนี้
ขออนุโมทนาคุณนริศที่เรียบเรียงหนังสือเล่มนี้ นับเป็นงานบูชาครูที่น่ายกย่องและเหมาะแก่เวลา เนื่องจากเสถียร โพธินันทะจะมีอายุครบ ๑๐๐ ปีในปี ๒๕๗๒ คนสำคัญเช่นนี้ ควรที่อนุชนจะระลึกนึกถึงด้วยความขอบคุณ และต่อยอดผลงานที่ท่านทำไว้ดีแล้ว ให้ดียิ่ง ๆ ขึ้นไป
พระไพศาลวิสาโล
๒๐ มกราคม ๒๕๖๘
สั่งซื้อหนังสือ https://s.shopee.co.th/20m814nk72
